डिजिटल पद्धतीने दुग्धव्यवसाय व व्यवस्थापन

 

मित्रांनो, दूध डेअरी उघडायची असेल तर!डिजिटल पद्धतीने दुग्धव्यवसाय व व्यवस्थापन केल्याने त्यासाठी शासन वेळोवेळी शेतकऱ्यांना अनुदान देते. ते अनुदान घेऊन तुम्ही तुमच्या जागेवर दूध डेअरी उघडून भरपूर उत्पन्न मिळवू शकता! आज आपण सर्व पाहत आहोत की दुधाची मागणी सर्वत्र सर्वत्र आहे! ज्याला आपण व्यवसायाचे रूप देऊ शकतो! मात्र शेतकऱ्यांना योग्य माहिती नसल्याने या योजनेचा लाभ घेता येत नाही. सरकारद्वारे चालवल्या जाणार्‍या दुग्धउद्योजकता विकास योजनेअंतर्गत (DEDS) शेतकरी 25 ते 33 टक्के अनुदानाचा लाभ घेऊ शकतात. उरलेली रक्कम बँकेकडून कर्ज म्हणून घेऊन तुम्ही तुमचा दूध डेअरी व्यवसाय सुरू करू शकता.श्वेतक्रांतीनंतर भारतात दूध उत्पादनात प्रचंड वाढ होत गेली. सहकारी संस्थांच्या जाळ्यामुळे शेतकऱ्यांनाही लाभ मिळाला. पण ज्या सहकार चळवळीत महाराष्ट्र अग्रेसर आहे, त्याच महाराष्ट्रातील सहकारी दूध संस्था नफ्यात येऊ शकल्या नाहीत.

 

दूध डेअरी व्यवसाय म्हणजे काय?

 

 

सर्वप्रथम, आम्ही तुम्हाला सांगतो की दुधाचा व्यवसाय हा असा व्यवसाय आहे, ज्यामध्ये अनेक श्रेणी येतात. हे काम तुम्ही अगदी सहज घरबसल्या सुरू करून पैसे कमवू शकता .तुम्हाला तुमचे दूध विकण्यासाठी बाहेर जाण्याचीही गरज भासणार नाही कारण अनेक मोठ्या कंपन्या तुमच्याकडून दूध खरेदी करतील.

दुधाच्या व्यवसायात तुम्हाला म्हशी आणि गायी पाळायच्या असतात आणि मग त्यांच्याकडून मिळणारे दूध तुम्ही दूध घेणार्‍या लोकांना विकू शकता. दूध डेअरीचा व्यवसाय खेड्यात खूप लोकप्रिय आहे, पण आता शहरात राहणाऱ्या लोकांचाही या व्यवसायाकडे कल वाढला आहे.

डेअरी फार्म सुरू करणे सामान्यतः ‘ऑल-सीझन संधी’ म्हणून ओळखले जाते कारण भारतात किंवा जगात कुठेही दूध आणि दुग्धजन्य पदार्थांची सतत मागणी असते. व्यवसायासाठी दररोज 14 ते 18 तासांची आवश्यकता असते. भारतात दुधाचे उत्पादन नेहमीच उच्च असते आणि दरवर्षी 3% – 4% वाढते.

 

 

 

 

 

महाराष्ट्रातील दूध व्यवसाय

 

 

प्रचलित पद्धतीने दुग्धव्यवसाय करण्यापेक्षा आधुनिक तंत्रज्ञान आणि व्यापारी दृष्टिकोन ठेवून हा व्यवसाय केला तर निश्चितपणे त्यातून फायदा होतो. तार्किकदृष्ट्या ही मांडणी बरोबर असली तरी व्यवसायाला लागू होणारे नफा- तोट्याचे गणित येथेही लागू होतेच. किंबहुना व्यवसाय करण्याची पद्धत, आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर, शासकीय धोरण, जगभरच्या बाजारातील तेजी-मंदीचा परिणाम याचे गंभीर पडसाद उमटत असतात. म्हणूनच की काय जगात दूध उत्पादनात अग्रेसर असलेला भारताचा दुग्धव्यवसाय सांप्रत काळी अनेक अडचणींना सामोरे जात आहे.“महाराष्ट्रातील दूध व्यवसायाने मोठी प्रगती केली असली तरी अनेक अडचणीही उभ्या आहेत. दुधाची किंमत हा घटक उल्लेखनीय ठरत आहे. गेल्या पंधरा वर्षांत दुधाची किंमत तिपटीपेक्षा जास्त झाल्याचे निदर्शनास येते. तरीही शेतकऱ्यांना हा पूरक व्यवसाय करणे जिकिरीचे बनले आहे. उत्पादनातील ७० टक्के भाग जनावराच्या चाऱ्यावर खर्ची पडतो. आपल्या राज्यात साध्या चाऱ्याचीही आज टंचाई आहे, ही बाब सरकारही मान्य करते. पौष्टिक पशुखाद्याचा दर खूप जास्त असल्यामुळे सर्वसाधारण दूध उत्पादक शेतकऱ्यांच्या ते आवाक्यापलीकडील ठरतात. राज्यातील दूध देणारी गुरे कुपोषित आहेत. कुपोषणाचे निराकरण केल्याशिवाय कमी खर्चात दुधाचे वाढीव उत्पादन मिळू शकणार नाही, या वास्तवाकडे दुर्लक्ष करून चालणार नाही.

 

 

दूध उत्पादन व्यवसायासाठी जागेची निवड

 

दूध उत्पादनाचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी सर्वप्रथम जागा निवडावी लागेल. या व्यवसायासाठी आम्हाला आणखी थोडी जागा लागेल. कारण प्राणी वाढवण्यासाठी आणि त्यांच्या खाण्यापिण्याची व्यवस्था करण्यासाठी आपल्याला अधिक जागा हवी आहे. या प्रकारच्या व्यवसायासाठी तुम्ही गावाबाहेरील जागा निवडू शकता. जिथे प्राण्यांना आरामात ठेवता येईल.

 

दूध उत्पादन व्यवसायात जनावरांची निवड

 

 

 

• मुरा – 20 लिटर ते 25 लिटर दूध

• भदावरी – 16 लिटर ते 20 लिटर दूध

• जाफ्राबादी – 10 लिटर ते 12 लिटर दूध

• सुरती – ८ लीटर ते १० लिटर दूध

• मेहसाणा – ५ लिटर ते १० लिटर दूध

• नागपुरी – ५ लिटर ते १० लिटर दूध

 

गाय आणि म्हैस यांच्यामध्ये कोणती खरेदी करावे?

 

आता तुमच्या मनात प्रश्न आला असेल की गाय आणि म्हैस यांच्यामध्ये कोणती खरेदी करणे अधिक योग्य ठरेल. तर आम्ही तुम्हाला सांगतो की तुमचे बजेट कमी असेल तर तुम्ही गायीसोबत जाऊ शकता. नाहीतर तू म्हशी घेऊन जा. कारण म्हशीही जास्त दूध देते आणि बाजारात म्हशीच्या दुधाला सर्वाधिक मागणी असते. जर आपण संख्यांबद्दल बोललो तर दुग्ध व्यवसाय सुरू करण्यासाठी तुम्हाला किमान 5 गायी किंवा म्हशी खरेदी करणे आवश्यक आहे.

गाई-म्हशींना काय खायला द्यावे

 

दुग्धशाळेतील गाई आणि म्हशींकडून आपल्याला अधिक दुधाची अपेक्षा असते, परंतु जोपर्यंत आपण त्यांना चांगले अन्न दिले नाही तोपर्यंत त्या जास्त दूध देत नाहीत, म्हणूनच गाई-म्हशींना चांगला चारा, मोकळा चारा, काही मोहरीचे तेल, काही खनिजे आणि काही देशी दिले जातात. पाककृतींचा अवलंब केला जाऊ शकतो जेणेकरून त्यांची दूध काढण्याची क्षमता अधिक असेल.

 

 

डेअरी फार्म व्यवसाय सुरू करण्याचे ठिकाण

 

 

• हा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी तुम्हाला जागेची आवश्यकता असेल, परंतु जागा निवडताना काही गोष्टी लक्षात ठेवाव्या लागतील. जसे:
• या व्यवसायासाठी शहर किंवा गावाबाहेरील जागा निवडायची आहे.
• जागा निवडताना, आपण निवडत असलेल्या ठिकाणी पाण्याची व्यवस्था असावी हे पहावे लागेल.
• तुम्हाला हा व्यवसाय लहान प्रमाणात सुरू करायचा आहे की मोठ्या प्रमाणावर हे शोधायचे आहे.
• जर तुम्हाला हा व्यवसाय छोट्या प्रमाणावर सुरू करायचा असेल तर त्यासाठी ५०० चौरस फूट जागा लागेल.
• जर तुम्हाला मोठ्या प्रमाणावर दुग्ध व्यवसाय सुरू करायचा असेल तर त्यासाठी किमान 2000 ते 3000 चौरस फूट जागा आवश्यक आहे.

 

 

 

 

डेअरी फार्मिंग व्यवसायाचे फायदे

 

• दुग्धव्यवसायातून उद्योजक आपला व्यवसाय सुरू करू शकतात.
• शेणाचा वापर बायोगॅससाठी करता येतो.
• हा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी खूप लोकांची गरज नाही.
• दुग्धव्यवसाय हा वर्षभर चालणारा व्यवसाय आहे.
• खताचा वापर शेतीतही करता येतो.
• शेतकरी हा व्यवसाय जास्तीत जास्त प्रमाणात करतात कारण त्याचा फायदा त्यांना दुग्धव्यवसायासह पिकासाठी होतो.
• दुग्धव्यवसाय सुरू करण्यासाठी बँका कर्जही देतात.
• सरकारकडून दुग्धव्यवसायाशी संबंधित अनेक योजनाही सुरू केल्या जात आहेत.
• तुम्ही दूध उत्पादन करून ते बाजारात विकून चांगला नफा कमवू शकतात.
• मिठाई किंवा डेअरी युक्त पदार्थ विकून तुम्ही पैसे कमवू शकतात.
• डेअरी फार्मिंग व्यवसायातून तुम्ही स्वतःची दूध डेअरी देखील चालवू शकतात
• तुम्ही गायी म्हैस यांचा दुधाच्या पदार्थातून देखील नफा कमवू शकतात
• डेअरी फार्म व्यवसाय सुरू करून चांगला नफा मिळवू शकता.
• जनावरांच्या शेणापासून सेंद्रिय खत तयार केले जाते जे शेतीसाठी अत्यंत फायदेशीर आहे.
• शेणापासून तयार होणारा गोबर वायू इंधन म्हणून वापरला जातो.
• जनावराचे दूध विकून पैसे कमावता येतात.
• या व्यवसायामुळे पर्यावरणावर कोणताही दुष्परिणाम होत नाही.
• तुम्ही कधीही हा व्यवसाय सुरू करू शकता.
• दुग्धव्यवसाय हा मुख्यतः शेतकरी करतात, कारण ते त्यांच्या पिकांसाठी दुधासह सेंद्रिय खते तयार करू शकतात.
• हा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी बँकेकडून डेअरी फार्मचे कर्ज सहज उपलब्ध आहे.
• सरकारच्या दुग्धव्यवसायाशी संबंधित अनेक योजनांचा लाभ तुम्ही घेऊ शकता.

 

नाबार्ड डेअरी योजना 2023 अंतर्गत बँक सबसिडी

 

• दुग्धउद्योजकता विकास योजनेंतर्गत, दुग्धजन्य पदार्थ बनवण्यासाठी युनिट सुरू करण्यासाठी सबसिडी देखील दिली जाते.
• नाबार्ड डेअरी योजना 2023 अंतर्गत, नागरिक दुग्धजन्य पदार्थांवर प्रक्रिया करण्यासाठी उपकरणे खरेदी करू शकता.
• या अंतर्गत जर तुम्ही अशी मशीन खरेदी केली असेल आणि त्याची किंमत 13.20 लाख रुपये असेल, तर तुम्हाला त्यावर 25 टक्के (3.30 लाख रुपये) भांडवली सबसिडी मिळू देण्यात येते.
• जर तुम्ही SC/ST प्रवर्गातून आला असाल, तर तुम्हाला यासाठी 4.40 लाख रुपये सबसिडी मिळू शकते.
• नाबार्डच्या डीडीएमने सांगितले की, या योजनेत कर्जाची रक्कम बँकेकडून मंजूर केली जाईल आणि 25% लाभार्थींना दिली जाईल. या योजनेचा लाभ मिळविण्यासाठी इच्छुक असलेल्या नागरिकांनी थेट बँकेशी संपर्क साधावा.
• यामध्ये जर एखाद्याला पाच गायींखाली दुग्धव्यवसाय सुरू करायचा असला तर तुम्हाला त्यांच्या खर्चाचा पुरावा द्यावा लागेल. ज्या अंतर्गत सरकार 50% सबसिडी देईल. शेतकऱ्यांना 50 टक्के रक्कम वेगवेगळ्या हप्त्यांमध्ये बँकेमध्ये भरावी लागेल.

 

 

हे पण वाचा

कांदा लागवड व खत व्यवस्थापन

ठिबक सिंचन अनुदान योजना 2023

 

NABARD Yojana Online Application 2023

 

•  नाबार्ड योजनेसाठी तुम्हाला ऑनलाइन अर्ज करायचा असेल तर सर्वात आधी नाबार्ड च्या अधिकृत वेबसाइट वर जावे लागेल.
• वेबसाइट वर गेल्यानंतर तुमच्या समोर मुखपृष्ठ उघडेल.
• मुखपृष्ठावर तुम्हाला Information Centre असा ऑप्शन दिसेल, तुम्हाला या ऑप्शन वर क्लिक करावे लागेल. नंतर नवीन पृष्ठ तुमच्या समोर उघडेल.
• या पृष्ठावर, तुम्हाला योजनेवर आधारित pdf डाऊनलोड करण्याच्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.असे केल्याने योजनेचा संपूर्ण फॉर्म तुमच्या समोर उघडेल. तुम्हाला हा फॉर्म भरून सबमिट करावा लागेल.

 

 

मित्रांनो, माहिती आवडली असेल तर नक्कीच शेअर करा. आणि अश्याच प्रकारची माहिती दररोज मिळवण्यासाठी आम्हाला टेलिग्राम वर फॉलो करा.